Menu główne:
Postaci nie do końca odkryte
Adam Doleżuchowicz
muzyk, kompozytor, lutnik...
...a także rzeźbiarz, malarz, poeta, znakomity gawędziarz
mówiący świetnie gwarą podhalańską, choć góralem nie był.
Jego ojciec – Władysław – był konserwatorem
w Sanktuarium Pasyjno-Maryjnym w Kalwarii Zebrzydowskiej, ale został skuszony dobrą płacą i pracą jako projektant
w fabryce mebli „Strug” w Zakopanem.
Ożenił się z dziewczyną – nie góralką i z tego związku
2 grudnia 1924 r. urodził się syn – Adam.
Adam Doleżuchowicz w 1937 roku ukończył szkołę powszechną, po czym dwa lata uczył się w Państwowej Szkole
Przemysłu Drzewnego w Zakopanem w dziale rzeźby.
W 1944 roku zdał tam egzamin czeladniczy.
Grał na skrzypcach od dwunastego roku życia (sam nauczył się
tej sztuki), jako dojrzały muzyk był prymistą
(pierwszym skrzypkiem) w znanym zespole góralskim
im. Klimka Bachledy – „Klimki”.
Adam Doleżuchowicz również „organizował „muzykę”,
z którą uczestniczył w kilkuset weselach góralskich,
a także innych, tradycyjnych uroczystościach i obrzędach.
Grywał z wieloma znanymi i uznanymi muzykami Podhala,
m.in.: Andrzejem Obrochtą, czy Stanisławem Chotarskim.
Poznał, dzięki skrzypkowi z Filharmonii Śląskiej w Katowicach
– Stanisławowi Świerkowi, zapis nutowy.
Już samodzielnie zgłębiał tajniki harmonii,
form muzycznych i instrumentoznawstwa.
Wykonał własnoręcznie kilkanaście instrumentów lutniczych
– skrzypiec, złóbcoków, a także oktawek pienińskich.
Stworzył własną „nutę”, którą zapisał i opisał.
Adam Doleżuchowicz stał się postacią powszechnie znaną na Podhalu za sprawą gry jako prymista w spektaklach opery góralskiej Juliana Reimschüssela „Jadwisia spod Regli”. Przejął tę funkcję po jednym z najznakomitszych prymistów – Władysławie Zaryckim, po jego wyjeździe za granicę.
Jak pisała Anna Kuraś – redaktor Redakcji Muzycznej Polskiego Radia w Krakowie: „porównując zapis nutowy dokonany przez Adama Doleżuchowicza z nagraniami znajdującymi się w taśmotece krakowskiego radia, dokonanymi jeszcze za czasów Zaryckiego (...) zmiany dotyczą rytmu, bowiem manierą wykonawczą A. Doleżuchowicza jest zbyt może częste stosowanie rytmu synkopowanego. Różnice te nie dyskwalifikują w żadnej mierze tego zapisu nutowego, stanowiącego odzwierciedlenie praktyki wykonawczej wystawiającego od lat „Jadwisię spod Regli” Zespołu im. Klimka Bachledy i jego prymisty”.
Zapis nutowy „Jadwisi spod Regli”, zawarty jest w książce pod tym samym tytułem, a stanowiącej bazę dla zespołów regionalnych Podhala, pragnących wystawić tę góralską operę. Zapis ubogacony jest o „Uwagi i wyjaśnienia do części instrumentalno-wokalnej”, w których Adam Doleżuchowicz zawarł precyzyjne wskazówki interpretacyjne, tak dla śpiewaków, jak i instrumentalistów.
*
Autor niniejszego opracowania dotarł do oprawionego własnoręcznie manuskryptu Adama Doleżuchowicza „Muzyka górali tatrzańskich”, gdzie zawarte zostały wszystkie kompozycje oraz ich omówienie. Przytaczam tekst z niewielkimi skrótami, zaś zapis nutowy niestety fragmentarycznie (ze względu na ograniczenia redakcyjne).
*
W Zakopanem, przy ul. Za Strugiem 30A znajduje się izba regionalna zmarłego w 2001 r. Adama Doleżuchowicza, leżąca na szlaku dziedzictwa kulturowego Podtatrza. Można tam zgłębić i poszerzyć wiedzę na temat tego nietuzinkowego człowieka, a także spotkać się z żoną – Heleną, góralką i bliską krewną wspomnianego na początku Stanisława Chotarskiego, a także ciotką żony Wojciecha Gąsienicy-Byrcyna – do niedawna dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego. Kustoszem izby jest córka Adama – Bożena Doleżuchowicz-Mickiewicz, absolwentka Liceum im. Kenara, czynnie uprawiająca malarstwo na szkle. W domu tym mieszka również wraz z rodziną Adam Doleżuchowicz (junior) – także po „Kenarze” i studiach w ASP.
Krzysztof Bachorzewski
Zdjęcia autora
