Menu główne:
XLI Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich
Zakopane, 21-28 sierpnia 2009 roku
fotoreportaż Krzysztofa Bachorzewskiego
„Górole, górole,
Góralsko muzyka,
Cały świat obyjdzies,
Ni ma takiej nika!”
W 2009 roku, już po raz czterdziesty pierwszy spotkali się w Zakopanem górale z różnych zakątków świata, by wziąć udział w Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich. Dzieje zakopiańskiego festiwalu sięgają czasów II Rzeczypospolitej, a jego rodowód można łączyć z koncepcją o nazwie „Związku Ziem” wyrosłą na gruncie podhalańskiego regionalizmu, skonkretyzowaną w latach dwudziestych XX wieku przez Władysława Orkana. Proponowana przez niego koncepcja zakładała zjednoczenie wszystkich grup zamieszkujących polskie Karpaty, od Huculszczyzny aż po Beskid Śląski i stworzenie dla tak pojętego organizmu wspólnego programu rozwoju.
4 sierpnia 1035 r. Podhalanie witali muzyków, tancerzy, śpiewaków, twórców i artystów ludowych przybyłych pod Tatry z całych polskich Karpat, od Czeremoszu, aż po Olzę na „Święcie Gór”. Przez cały tydzień górale żywieccy, sądeccy, beskidzcy, Huculi, Bojkowie i Łemkowie prezentowali dorobek twórczy swych ziem. W 1937 r. impreza ta przemianowana została na „Tydzień Gór” i odbyła się w Wiśle.
Po II wojnie światowej idea góralskiego święta odżyła ponownie w nieco zmienionej formie pod nazwą Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich. Dziś jest to prestiżowa i uznana impreza folklorystyczna, nie tylko w kraju, ale i zagranicą. Przez minione czterdzieści lat uczestniczyło w festiwalu niemal 460 zespołów zagranicznych z ponad 60 krajów, a także około dwieście grup polskich.
Zespoły uczestniczące w festiwalu oceniane były przez międzynarodowe jury w następujących kategoriach: tradycyjne, prezentujące folklor w formie artystycznie opracowanej oraz stylizowane. W każdej z tych kategorii przyznano Złotą, Srebrną i Brązową Cupagę. Nagrodą regulaminową była Parzenica Góralska, zaś nagrodą w Konkursie Kapel, Instrumentalistów i Śpiewaków Ludowych było Zbyrkadło.
Jury XLI Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich stanowili: prof. dr hab. Alojzy Kopoczek (przewodniczący) oraz członkowie – mgr Józef Pitoń, mgr Jan Karpiel Bułecka, dr Urszula Janicka-Krzywda, prof. dr hab. Krum Georgiev z Bułgarii, dr Miklós Braun z Węgier, mgr Jean Roche z Francji, mgr Rafael Romero Cardenas z Hiszpanii, prof. dr hab. Fikret Degerli z Turcji, mgr Jozef Burić ze Słowacji oraz mgr Maria Mateja-Torbiarz (sekretarz).
Jury Konkursu Kapel, Instrumentalistów i Śpiewaków Ludowych obradowało w składzie: prof. Bernard Garaj ze Słowacji oraz członkowie – dr Bożena Lewandowska, doc. dr hab. Zbigniew Przerembski, mgr Maria Baliszewska, mgr inż. Józef Staszel, a także jako sekretarz tego gremium mgr Maria Mateja-Torbiarz.
Dyrektorem artystycznym festiwalu była dr Stanisława Trebunia-Staszel, która mediom akredytowanym przy zakopiańskim festiwalu odpowiedziała na liczne pytania podczas inauguracyjnej konferencji prasowej. Tekst rozmowy przytaczam poniżej w całości.
● Co wyróżnia zakopiański festiwal spośród innych tego typu imprez będących świętem ludzi gór?
— Już sama nazwa wskazuje, że chodzi tu o wydarzenie, w którym biorą udział jedynie zespoły z regionów górskich. I właśnie ten wyspecjalizowany profil festiwalu, uwzględniający jedynie zespoły reprezentujące folklor górski stanowi o specyfice naszego święta. O wyjątkowości festiwalu decydują ponadto dwie inne zasady: formuła konkursowa, poddająca zespoły ocenie przez międzynarodowe jury oraz regulamin festiwalowego konkursu z podziałem na kategorie, uwzględniające zróżnicowany profil zespołów i kierunek artystycznego opracowania.
● Jakie kategorie artystyczne obejmuje konkurs?
— Obecnie obowiązuje regulamin wyodrębniający trzy równorzędne kategorie, w których oceniane są zespoły: kat. I – tradycyjna, kat. II – artystycznie opracowana, kat. III – stylizowana. W każdej kategorii jury może przyznać trzy ciupagi: złotą, srebrną i brązową.
● Co jeszcze wyróżnia zakopiański festiwal?
— Obok tych programowych czynników, związanych z ideowymi założeniami festiwalu, tym co wyróżnia nasz festiwal, to także specyficzna atmosfera świętowania, którą tworzą nie tylko prezentacje na scenie, ale przede wszystkim imprezy i wydarzenia towarzyszące festiwalowi. Dają publiczności okazję do poznania i podziwiania folkloru i kultury zespołów uczestniczących w festiwalu. Równie istotne w tym kontekście są wspólne spotkania samych członków zespołów w klubie festiwalowym, gdzie bawią się razem przy żywej, góralskiej muzyce.
● Za nami czterdzieści edycji festiwalu. Czym nas zaskoczy festiwal w tym roku?
— Mam nadzieję, że tegoroczny festiwal będzie znów udanym i na swój sposób wyjątkowym spotkaniem ludzi z różnych zakątków Europy i świata, a także ciekawą przygodą tak dla publiczności, jak i samych zespołów.
W tym roku oprócz koncertów konkursowych i towarzyszących w wykonaniu zespołów uczestniczących w XLI MFFZG, planujemy kilka dodatkowych atrakcji. Nasze świętowanie rozpoczynamy od niezwykłego wydarzenia, jakim będzie 20 sierpnia (w czwartek) koncert w wykonaniu połączonych zespołów Twinkle Brothers i Trebunie-Tutki.
W piątek zapraszamy na wielkie karpackie granie, które odbędzie się w ramach Festiwalu Muzyki Łuku Karpat.
● A czy jest jakaś niespodzianka dla festiwalowej publiczności?
— We wtorek (25 sierpnia) czeka nas niespodzianka w postaci góralskiej opery „Naski Świat” przygotowanej przez regionalny zespół „Regle” z Poronina.
● Kto napisał libretto do tej opery?
— W dziejach kultury podhalańskiej, to drugie po „Jadwisi spod regli” tego typu dzieło, ale pierwsze napisane przez rodowitego Podhalanina, poetę z Poronina Franciszka Łojasa Koślę. I chociaż, jak w każdej operze, tematem wiodącym jest miłość, która wszystko zwycięża, to w utworzy poety z Poronina słychać osobisty ton zatroskania i społecznego zaangażowania. Słychać nutkę żalu za odchodzącym światem pasterskiego bytowania w halach z całym bogactwem tradycyjnych czynności, zachowań, wierzeń i zwyczajów, ale także refleksję nad współczesną rzeczywistością, nad sprawami, które nas dotykają, nurtują.
● A co dla tych, którzy w praktyczny sposób zechcą się spotkać ze sztuką ludową ludzi gór?
— W ramach festiwalu odbędą się warsztaty folklorystyczne dla młodzieży oraz konferencja naukowa pt. „Instrumentarium muzyki ludowej”. Ponadto zapraszamy na kiermasz sztuki ludowej do festiwalowej wioski oraz prezentację kultury polskiej góralszczyzny, która odbędzie się na zakończenie festiwalu, w piątek 28 sierpnia. Będzie to Dzień Górali Polskich przygotowany przez Związek Podhalan w Polsce.
Zapraszam wszystkich i do zobaczenia podczas festiwalowych dni!
*
Autonomiczną częścią XLI Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich były również konkursy ściśle związane z Zakopanem. Pierwszym z nich był przegląd śpiewu pytackiego, który miał na celu utrzymanie i rozwijanie tradycji weselnych i powinien obejmować przyśpiewki wykonywane podczas zapraszania na wesele, przyśpiewki przy bramie weselnej oraz przyśpiewki przy wejściu do domu weselnego. Drugi konkurs – na „Fiakra roku 2009” miał na celu utrzymanie i rozwijanie dorożkarstwa, hodowli koni itp. Uczestnicy byli oceniani w trzech kategoriach: zaprzęgów jednokonnych, zaprzęgów dwukonnych i land (także dwukonnych). Tu oceniane były: ogólny wygląd dorożki czy landa, wygląd konia, uprzęży, ogólny wyraz i strój gazdy, no i przede wszystkim precyzyjny przejazd przygotowanej trasy. Imprezy te cieszyły się dużym powodzeniem zarówno wśród wykonawców, jak też i zgromadzonej na Równi Krupowej w Zakopanem publiczności.
Zapraszam do obejrzenia zdjęć,
będących moim spojrzeniem na to, co działo się na różnych arenach
XLI Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich – Zakopane 2009